Antifouling

Als watersporter geniet je natuurlijk graag onbezorgd van de natuur. Om in de toekomst hiervan te kunnen blijven genieten, moeten we er samen voor zorgen dat ons vaarwater schoon blijft.

Maar het is bij iedereen bekend dat als een boot in het water ligt deze aangroeit met bijvoorbeeld algen, schaaldieren en zeepokken. Deze aangroei zorgt ervoor dat het brandstofverbruik stijgt en de snelheid vermindert. Als watersporter kun je zelf bijdragen aan een betere waterkwaliteit door na te gaan wat nu eigenlijk nodig is om de aangroei te voorkomen.

Om de aangroei tegen te gaan brengen we vaak jaarlijks onderwaterverven aan. Antifouling is een onderwaterverf met koper (een biocide) en is dus giftig voor mensen, dieren en planten. Als je vooral in zoet water vaart, kun je waarschijnlijk prima toe met meer milieuvriendelijke alternatieven, zoals een non-stick of een foul-release coating die je schoon kunt borstelen of spuiten.

Enquête Antifouling

Vragen voor botenbezitters
'Varen doe je Samen!' heeft als doel het vergroten van de veiligheid. Ook stimuleren we duurzaamheid op het water. Dit doen wij door het geven van voorlichting richting alle vaarweggebruikers. Antifouling is een van de onderwerpen waar wij voorlichting over geven.

Samen met Milieu Centraal is deze enquête gemaakt. Graag zouden wij willen dat je deze enquête invult. De enquête is anoniem dus je persoonlijke gegevens worden niet gevraagd.

Alvast bedankt voor je medewerking!

Team 'Varen doe je Samen!'

Naar de enquête >>

Bestaande systemen

Antifouling en onderwaterverf

Het verschil tussen antifouling en onderwaterverf is dat antifouling toevoegingen zoals bijvoorbeeld koper bevat. Deze stoffen (biociden) zorgen ervoor dat de boot niet aangroeit. Koper en zink zijn in hogere concentraties giftig voor planten en dieren. Op veel plekken in Nederland zit te veel koper en zink in het water. Gewone onderwaterverf bevat deze stoffen niet en is dan ook vaak goedkoper.

Zelfslijpende en harde antifouling

Er is verschil tussen zelfslijpende en harde antifouling. Bij zelfslijpende antifouling slijt door stroming een laagje verf eraf zodat het oppervlak aangroeivrij blijft. Ook bevat de soms verf biocide, meestal koper, en deze biociden komen ook in het water als de verf loslaat. Deze verf is minder geschikt voor snelle motorboten en boten die droogvallen omdat de verf er dan te snel vanaf slijpt. Harde antifouling is slijtvast en geeft de biociden geleidelijk af. 

Er zijn ook producten die andere stoffen bevatten (zoals bijvoorbeeld zink) die aangroei van de verf voorkomen. Op het etiket staat dan bijvoorbeeld ‘kopervrij’ of ‘zonder biocide’. Dat betekent echter niet dat deze verf wél milieuvriendelijk is.

Onderwaterverf

Het verschil tussen zelfslijpende en harde is hetzelfde als bij bovenstaande variant alleen bevat deze geen biocide. Harde onderwaterverf vormt alleen een beschermlaag voor het onderwaterschip maar werkt verder niet tegen aangroei. Deze verf is doorgaans wel makkelijker schoon te maken en hoeft niet elk jaar vervangen te worden.

Alternatieven

Het is beter voor het milieu om zo min mogelijk verf met koper of zink te gebruiken. Er komen gelukkig steeds meer nieuwe alternatieven op de markt. Alternatieven zijn bijvoorbeeld een non-stick coating of harde verf op basis van epoxy (tweecomponentenlak). Er zijn ook coatings op basis van siliconen en wraps (stickers voor het onderwaterschip) die voorzien zijn van siliconen of vezels. Afhankelijk van hoe vaak je vaart, en in welk water en voor welk product je kiest, kan het wel nodig zijn met enige regelmaat de aangroei te verwijderen met een zachte borstel of hogedrukspuit.

Droog stallen

Als je boot droog wordt gestald is een antifouling niet nodig. Droog stallen kan op een ponton of (jollen)steiger maar ook zie je een het aantal botenliften toenemen. De boot droog stallen voorkomt veel onderhoud.

Non stick

Dit is vaak een harde gladde coating met een wateraantrekkende en afstotende werking hieronder valt ook de zogenaamde teflon laag en de nano coating laag.

Harde coating 

Een harde en doorgaans gladde coating heeft geen speciale werking tegen aangroei. Deze coating is wel erg makkelijk te reinigen (borstelen of afspuiten) en gaat erg lang mee. 

Siliconen

De coatings die siliconen bevatten voorkomen aanhechting van aangroei. Als er toch aangroei aan de boot komt, valt deze er door de zachte laag af als er mee gevaren wordt. Siliconencoatings kunnen met een zachte spons of doek worden schoongemaakt. 

Ultrasound

Door het uitzenden van utrasone golven vanuit of naar de romp wordt aangroei voorkomen. Dit systeem heeft altijd stroom nodig. 

Wrapping

Wrapping (bestickeren) zien wij steeds vaker om ons heen als vervanging van andere coatings. Wrapping bestaat in verschillende vormen. Er zijn er een aantal met vezels of met siliconen. Beide kunnen voorzichtig worden gereinigd.

Schoonmaken

De meeste bovenstaande alternatieven kunnen worden schoongemaakt. Ook het schoonmaken kan op verschillende manieren. Naast de bestaande schoonmaakhulpmiddelen zijn er schoonmaakrobots en er is zelfs een botenwasstraat. Deze laatste is echter nog niet in Nederland beschikbaar.

Bootonderhoud: milieuvriendelijke alternatieven voor antifouling

Bekijk bovenstaaand filmpje waarin diverse milieuvriendelijke alternatieven getoond en toegelicht worden.

Wat mag wel en wat mag niet? 

Watersporters gebruiken nog te vaak middelen om de aangroei van hun boot tegen te gaan, die verboden zijn. Dit is niet verrassend; het is erg onduidelijk geworden voor wat nu eigenlijk wel en niet mag en wat eventuele alternatieven zouden kunnen zijn. 

Veel verboden middelen zijn helaas wel te koop via het internet. Dit komt omdat de eisen binnen Europa verschillen. In Nederland moet een antifouling worden toegelaten door het College Toelating Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB). Gebruik je een middel dat niet door het CTGB is goedgekeurd dan ben je in overtreding en riskeer je een boete van 2.500 euro. Ook moet je je boot weer helemaal kaal halen door de aangebrachte laag antifouling te verwijderen. 

Om hier duidelijkheid in te geven is hier een lijst met middelen, die wel toegestaan zijn in Nederland  weergegeven.

Tips voor milieuvriendelijk bootonderhoud

Bekijk het bovenstaande filmpje met informatie over het voorkomen van milieuvervuiling in jouw kielzog en bewust omgaan met antifouling. 

Welke onderwaterverf heb ik nodig?

Droog stallen van de boot is een ideale oplossing. Kijk of dit kan, het scheelt een hoop werk en doordat er dan geen aangroei kan komen zal het ook je snelheid niet beperken.In veel gevallen is droog stallen geen optie, maar welke verf je beste kunt gebruiken hangt af van het soort boot, het gebruik en het soort vaargebied.

In een aantal gevallen is het aanbrengen van antifouling ook niet nodig en kan prima volstaan worden met een alternatief zoals een andere onderwaterverf die doorgaans ook goedkoper is. Sommige mensen vinden het geen probleem om de boot af en toe schoon te maken. Om te kunnen bepalen of dat voor jouw boot een optie is, hebben we de mogelijkheden even voor je op een rijtje gezet.

Tips 

1. Is een nieuwe laag wel nodig? Bekijk na afloop van het vaarseizoen of het nodig is om een nieuwe laag antifouling aan te brengen. Heb je weinig aangroei, dan kan de oude laag misschien nog een jaar mee. Bekijk het etiket met instructies, niet elk product is geschikt om een winter droog te staan.
2. Gebruik niet automatisch elk jaar hetzelfde product, maar kijk of er alternatieven voor jou op de markt zijn.
3. Ligt je boot in zoet water en heb je weinig aangroei? Probeer dan eens een alternatief zonder koper of zink. Kies bijvoorbeeld een harde verf of non-stick (foul release) coating die je goed schoon kunt spuiten of borstelen.
4. Een alternatief voor een verf-coating is het laten aanbrengen van een aangroeiwerende folie om je boot.
5. Je krijgt vooral aangroei als je boot stilligt. Gebruik je je boot lange tijd niet, overweeg dan om hem boven water te stallen. Of, als je de mogelijkheid hebt, leg hem in een donker boothuis, daar groeit de boot minder snel aan. Voor kleinere boten zijn ook bootliften die in de box van de ligplaats passen. 
6. Maak de boot meteen schoon als hij na afloop van het vaarseizoen uit het water komt. De aangroei is makkelijker te verwijderen als ze nog vochtig is, dan wanneer ze is ingedroogd. 

Tips voor verstandig gebruik antifouling 

1. Gebruik alleen antifouling die bestemd is voor particulieren. Op de verpakking staat dan dat het middel voor ‘niet-professioneel’ gebruik is.
2. Koop alleen middelen in het buitenland of via buitenlandse websites als je zeker weet dat dit ook in Nederland is toegelaten voor niet-professioneel gebruik. Dit staat op de verpakking en is te vinden in de lijst met toegelaten producten . Producten waaraan je koperpoeder toevoegt hebben géén Nederlandse toelating voor particulier gebruik en zijn dus niet toegestaan.
3. Gebruik je niet-toegestane middelen? Hier wordt op gecontroleerd. Je moet het er dan weer afhalen, en je riskeert een boete tot €2.500,-.
4. Schuur je met de hand? Zorg bij machinaal schuren voor afzuiging. Schuur je antifouling nat? Zorg dan dat het schuurstof en water netjes opgevangen wordt en bij het juiste afval wordt gezet. 
5. Draag bij het schuren en aanbrengen van de verf persoonlijke beschermingsmiddelen zoals handschoenen, een overall, een gelaatsmasker en een beschermingsbril. De verf kan anders ook schadelijk zijn voor jouw gezondheid. Informatie hierover kun je onder andere krijgen bij de verfhandel. 
6. Schuren en schoonmaken doe je boven een dichte vloer of boven een zeil, zodat er geen schuursel of aangroei in de bodem of het water terecht komt. Veeg het schuursel en de aangroei op en gooi die bij het restafval.
7. Restanten antifouling kun je met blik en al inleveren als klein chemisch afval.

Heb je vragen? Bel de helpdesk antifouling: 085-4852121

Voor veelgestelde vragen kunt u hier terecht