Bij het plannen van je vaartocht is allereerst van belang of je schip, bemanning en uitrusting voldoet aan de eisen voor het gewenste vaarwater. Wil je varen op een klein binnenwater, dan zijn de eisen totaal anders dan op groot vaarwater. Varen op de grote rivieren met drukke beroepsvaart stelt ook weer andere eisen aan je uitrusting dan bijvoorbeeld zeilen op een recreatieplas. Zorg er in ieder geval voor dat je schip aan de wettelijke voorwaarden voldoet (o.a. BPR aan boord, eventueel vaarbewijs, marifooncertificaat), je de vaarregels/voorrangsregels kent en je schip en veiligheidsuitrusting in goede staat is. Lees meer over een goede vaaruitrusting.
Vaarplan
Het is raadzaam een vaarplan op te stellen. Maak dit plan voordat je gaat varen, je hebt dan alle tijd en rust om alles uit te zoeken. Duidelijke notities maken over de route, de te passeren sluizen en bruggen, kompaskoersen, getijden, marifoonkanalen etc. We hebben hier de belangrijkste zaken op een rijtje gezet:
De belangrijkste zaken voor je reisvoorbereiding op een rij:
- Vaarweginformatie checken
- Weerbericht checken
- Almanak raadplegen
- VDJS-knooppunten raadplegen
- Navigatie voorbereiden
Vaarinformatie checken
Niets is zo vervelend om na een lange vaartocht te stranden voor een brug of sluis die door welke reden dan ook niet bediend wordt volgens de normale bedieningstijden. Voorkom dit door dit van te voren te checken.
Via de website www.vaarweginformatie.nl kun je scheepvaartberichten, waaronder bijvoorbeeld belangrijke stremmingen, vinden voor je vaartraject. Deze site geeft altijd de actuele stand van zaken. Ga naar ‘actuele berichtgeving’ en dan naar ‘zoek’. Vul je vaargebied en/of traject in en vink aan welke informatie je wenst, bijvoorbeeld ‘beperkte bediening’ en ‘stremmingen’. Bekijk goed of je gewenste traject bevaarbaar is en laat je niet verrassen.
Weerbericht checken
Je kunt via vele verschillende websites en mobiele app ’s de weersverwachting checken voor je vertrek. Bekende websites zijn die van het KNMI, Weeronline, Buienradar, Windguru, Windfinder en Windytv. Let dan op de combinatie van weerbericht, vaargebied, boot, bemanning en uitrusting. Windkracht 4/5 op een binnenwater is niet te vergelijken met windkracht 4/5 aan lagerwal op ruim water, zoals bijvoorbeeld het IJsselmeer. Laat je niet verrassen door het weer, hou bij onbestendig weer met kans op buien rekening met plekken om eventueel aan te leggen, kijk bijvoorbeeld naar vluchthavens en oriënteer je op alternatieve routes.
Almanak raadplegen
De ANWB Wateralmanakken, deel 1 en deel 2, geven een enorme hoeveelheid informatie over varen in Nederland en België. In deel 1 staan de reglementen, waaronder het BPR, maar ook zeer nuttige informatie over varen op kanalen en meren, de grote rivieren, het IJsselmeer, de Zeeuwse wateren en de Waddenzee. Belangrijk om door te lezen als je op water wilt gaan varen waar je niet bekend bent. Het BPR moet je verplicht aan boord hebben, dus waarom niet de Almanak deel 1!
In deel 2 vind je alle vaargegevens die je nodig hebt voor een vaartocht in Nederland en België. O.a. bedieningstijden van bruggen en sluizen, informatie over aanlegplaatsen, jachthavens, voorzieningen, specifieke lokale vaarinformatie, marifoonkanalen, aanlooproutes, waterstanden, havenkantoor etc. Het is echt van belang dat je dergelijke informatie opzoekt voordat je een haven aanloopt, zeker als je niet bekend bent met de situatie.
Varen doe je Samen!-Knooppunten raadplegen
VDJS geeft informatie over vaarknooppunten in heel Nederland, vooral waar beroeps- en recreatievaart elkaar tegenkomen. VDJS beschrijft deze knooppunten, geeft overzichtelijke informatie en laat aanbevolen vaarroutes zien. Via www.varendoejesamen.nl/knooppunten vind je alle knooppunten. Kijk dus of op je geplande route een VDJS knooppunt gaat passeren en lees deze informatie goed door. VDJS heeft ook een app, zodat deze knooppunten ook op je mobiel zichtbaar zijn, ook offline. Je kunt de app vinden in je appstore als je zoekt op ‘Varen doe je Samen!’.
Navigatie voorbereiden
Het is fijn om direct na het uitvaren te weten hoe de situatie eruitziet en om bijvoorbeeld een kompaskoers te weten die je gaat varen. Dus is het verstandig om de waterkaart van tevoren goed te bestuderen (kijken naar vaargeulen, betonning, ondieptes etc.) en een kompaskoers uit te rekenen. (Via de kaart of via elektronische navigatie, GPS instellen, waypoints uitzetten)
Zorg dat je genoeg kennis hebt van navigeren. Ook hier is de ervaring en kennis die je nodig hebt verschillend per vaarwater. Voor het bevaren van ruim vaarwater met getijden, is een gedegen kennis nodig van navigeren, alsmede een goede uitrusten m.b.t. navigatiemiddelen.
Een voorbeeld vaartocht: Van Amsterdam, via Lelystad, naar Lemmer
In ons voorbeeld zijn we van plan om met een zeiljacht van 9 meter van Amsterdam Marina aan het IJ in Amsterdam, via Lelystad, naar de binnenhaven van Lemmer te gaan varen. Na grondige bestudering van de waterkaart komen we tot de volgende route: Over het IJ, door de Oranjesluizen en de Schellingwouderbrug, via het Markermeer, door de Houtribsluizen bij Lelystad, via het IJsselmeer naar de binnenhaven van Lemmer.
Vaarweginformatie checken:
Ga naar www.vaarweginformatie.nl. Onder het kopje “vaarwegen en objecten” staan de algemene standaardgegevens van de vaarwegen en objecten, en je kan selecteren welke objecten: zoals brug, sluis, waterweg, jachthaven, trailerhelling, etc. Onder het kopje: “Berichten”: staan de meest recente berichten over stremmingen of andere tijdelijke zaken. Dit wordt weergegeven op een kaart en is dus eenvoudig te raadplegen. Als je op traject Amsterdam, via Lelystad naar Lemmer op de kaart bekijkt kan je daar actuele berichtgeving zien. Vaar je een traject vaker, kan je via "Mijn vaarweginfo" een soort traject-abonnement instellen. Dan krijg je berichten op maat betreffende dat traject.
Weerbericht checken
Bij het weerbericht checken is het van belang om de duur van onze tocht in te schatten. We schatten in dat we een volle dag onderweg zijn. We willen rond 8 uur vertrekken en hopen tegen de avond in Lemmer te zijn. Dus we bekijken dan ook het weerbericht voor deze tijdsspanne.
In ons geval is de windkracht en windrichting belangrijk, ook omdat we ruim vaarwater aandoen. We letten daarbij vooral of we aan hoger- of lagerwal varen op het Marker- en IJsselmeer. Met windkracht 6 vlak onder hogerwal varen is te doen. Loopt onze route bij windkracht 6 aan lagerwal, zou dit een reden kunnen zijn de tocht uit te stellen of een andere vaarroute te plannen. Dit besluit hangt af van schip, bemanning en uitrusting en is de verantwoordelijkheid van de schipper.
Almanak raadplegen
We raadplegen via Almanak 2 de plekken waar we gaan varen. Te beginnen bij ‘Amsterdam’. Daar vinden we informatie over het IJ, bijvoorbeeld over de bijzondere bepaling dat stuurboordwal varen verplicht is. Ook noteer ik marifoonkanaal 60 voor op het IJ, en kanaal 18 voor de Oranjesluizen. We zoeken ‘Oranjesluizen’ en ‘Buiten IJ’ voor informatie over de bedieningstijden van de Schellingwouderbrug. We zien dat deze tussen 7 en 9 uur in de ochtend niet draait. Dus plannen dat we rond 9 uur voor deze brug liggen.
We doen hetzelfde voor de passage door Lelystad en de aanloop van Lemmer, noteren de bijzonderheden voor het passeren van de Houtribsluizen, bijbehorende marifoonkanalen. We zoeken ook op IJsselmeer en Markermeer, noteren daar informatie over enkele vluchthavens op onze route, marifoonkanalen (In ons geval marifoonkanaal 1 voor de Centrale verkeerspost IJsselmeer, met elk kwartier over het hele uur een bericht over de actuele weersverwachting en eventuele scheepvaartberichten, kanaal 10 voor schip-schip verkeer)
VDJS-Knooppunten raadplegen
We zoeken op www.varendoejesamen.nl naar de knooppunten die we zullen gaan passeren. Daar zien we dat er beschrijvingen zijn van het IJ, het Buiten IJ en IJmeer, over het knooppunt bij Lelystad en bij Lemmer.
De knooppunten zijn erg handig. Ze bieden min of meer dezelfde informatie als de almanak, maar dan wat overzichtelijker weergegeven. Daarnaast zie je ook handige kaartjes met aanbevolen vaarroutes. Zo zien we dat er op het IJ voordat je de Oranjesluizen aanloopt, een verplichte oversteekplaats is aangegeven om naar stuurboordwal te varen.
Het IJ en de passage door de Oranjesluizen en Schellingwouderbrug.
We bekijken alle 4 de knooppunten en noteren de relevante informatie in ons vaarplan.
Buiten IJ en IJmeer
Navigatie voorbereiden
We zorgen dat we up-to-date waterkaarten klaar hebben liggen, dat wil zeggen de meest recente editie met de laatste aanvullingen en correcties. Die kaarten bestuderen we zorgvuldig voor vertrek. We kijken hierbij naar de betonning, vaargeulen, ondieptes. Ook bepalen we de te varen kompaskoersen van de hele route. (Eventueel route in de GPS aanmaken, waypoints invoeren). Hou met het bepalen van de juiste kompaskoers rekening met de variatie, deviatie en drift. Op onze route hoeven we geen rekening te houden met stroom, we varen niet op getijdenwater.
Samengevat
Voor een veilige vaart is een dergelijke reisplanning als deze niet alleen veilig, het geeft ook rust om tijdens de vaartocht zelf je ogen op het water te houden en te genieten van je vaartocht.
Het is tot slot niet onverstandig om het thuisfront op de hoogte te brengen van je geplande tocht, zeker als deze op ruim vaarwater is.
De website van Varen doe je Samen! doet het ook prima op de smartphone. Ook de App van de KNRM is aan te raden. Daar kun je je vaartocht opgeven en kun je bij nood direct de KNRM inlichten. (Ruim water)
Goede, veilige vaart!
