Onderstaand artikel verscheen eerder op de website van Rijkswaterstaat. Het geeft een interessant inkijkje in het werk van de verkeersleider. Vandaar onze ‘leestip’: ‘Van een goede verkeersleider merk je als het goed is niks’.
Nederlandse vaarwegen zijn de drukste van de wereld. Om alles veilig en vlot te laten verlopen, leiden verkeerleiders het scheepvaartverkeer dag en nacht in goede banen. Een verantwoordelijke klus. ‘Houd het hoofd koel en denk telkens een aantal stappen vooruit.’ Via een vakantiebaantje als kolkman kwam Bastiaan Gilde (34) in aanraking met werk langs het water. Een kolkman assisteert de sluismeester bij, in dit geval, een recreatiesluis. Gilde dirigeerde met een portofoon vanaf de walkant hoofdzakelijk zeil- en motorjachten de Grevelingensluis in. Hoe meer bootjes tegelijk in de sluis passen, des te vlotter de doorstroom.
Sluisoperator
Dat vakantiewerk in 2006 bleek een voorbode. Later werd hij sluisoperator bij Rijkswaterstaat, ook via het uitzendbureau. En vervolgens reageerde hij in 2012 op een vacature als verkeersleider. Daarvoor moest Gilde wel weer naar school omdat zijn opleiding Bestuurskunde hiervoor niet voldeed.
Drukst bevaren rivier ter wereld
Gilde kwam bij de nautische verkeerscentrale in Terneuzen terecht. Voor hij daar aan de slag mocht, moest hij eerst uren in een simulator doorbrengen. Afgewisseld door een training met een mentor die zo’n 450 uur in beslag nam. Gilde: ‘De Westerschelde, met een lengte van 95 km en grote getijdenverschillen, is één van de drukst bevaren rivieren ter wereld met ongeveer 150.000 scheepsbewegingen per jaar. Ze zetten je daar niet zomaar neer.’
Natuur bepaalt werkritme
Als hij nu achter zijn desk zit, omringd door schermen met uitzicht op het water, dan wordt zijn werkritme bepaald door de natuur. Bij eb en vloed een piek en dat twee keer per dag. Bij eb dienen binnenschippers zich aan vanaf het Kanaal van Gent naar Terneuzen richting Hansweert of Antwerpen. Bij vloed gaat het in omgekeerde richting: landinwaarts richting Gent, en verder. De zeevaart kruist dit binnenschipverkeer op weg naar de havens van Antwerpen en Gent.
Stremming bij Terneuzen
Het zijn niet alleen kruisende scheepsroutes waar Gilde rekening mee moet houden. Daaromheen ontstaan doorlopend nieuwe situaties door factoren die hij niet in de hand heeft. Mistbanken komen op en zorgen voor slecht zicht. Schepen gaan soms stuk. Er komen schepen voorbij met gevaarlijke (IMDG) lading. En als het flink regent in Frankrijk dan stijgt het kanaalpeil in het Kanaal van Gent naar Terneuzen. Soms moet de sluis daarom tijdelijk geen schepen schutten maar oppervlaktewater afvoeren. De bekende stremming bij Terneuzen.
Schipper bepaalt
Wat Gilde als essentieel verschil noemt tussen het verkeersleiderschap te water en dat in de lucht is de mate waarin hij een meer adviserende rol vervult. Op basis van alle verkeersinformatie die hij heeft, voorziet hij de passerende schippers en loodsen van een verkeersbeeld. Dat biedt de aanknopingspunten waarop de schipper of loods vervolgens zélf een besluit neemt. Het is dan aan ons om te monitoren of dit juist wordt uitgevoerd en afspraken worden nagekomen, anders grijpen wij in. ‘Als je ons met de weg moet vergelijken, dan bieden wij alle borden, tekens en informatie. Maar de rest moet je zelf doen.’
Afwisseling en verantwoordelijkheid
Het mooie van het werk is volgens Gilde de afwisseling in combinatie met de grote verantwoordelijkheid die hij samen met collega’s draagt. Tijdens een shift van acht uur werkt hij met een team van vijf man die onderling rouleert van positie. Samen voorkomen ze ongevallen en zorgen ze voor een veilige en vlotte doorvaart.
Autonoom varen
Wat de mens achter het stuurwiel betreft, is Gilde wel benieuwd naar wat de toekomst gaat brengen. Net als bij personenauto’s wordt in de scheepvaart volop geëxperimenteerd met autonome besturing. Schepen die straks zonder stuurman of -vrouw hun eigen weg over de rivieren en wereldzeeën vinden, geholpen door sensoren en GPS. Gilde is erg nieuwsgierig hoe dat in de praktijk gaat uitpakken: ‘Als het schip de haven nadert, dan volgt een kritiek punt want dan wordt het druk.’
Schipper op afstand
Gilde denkt dat als autonoom varen in de toekomst realiteit wordt dit gunstig kan zijn in combinatie met het terugdringen van emissie. Voor zijn eigen baan is hij niet bang: ‘Nu zijn we vooral bezig met aansturen en ingrijpen. Dan wordt het misschien meer monitoren. Maar als je wilt ingrijpen dan moet dat wel kunnen. Straks ben je niet alleen verkeersleider. Maar misschien ook een beetje schipper-op-afstand.’
Bron: Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst op ‘Werken bij Rijkswaterstaat’.
Foto: Archieffoto van een verkeersleider aan het werk in Rotterdam.
