Sinds 2020 worden de examens voor het vaarbewijs niet meer door VAMEX, maar door het CBR afgenomen. Jullie kregen daarbij direct te maken met beperkingen door het coronavirus. Voor welke examens kunnen mensen bij jullie terecht?
“Het CBR is natuurlijk bekend voor het afnemen van rijexamens. Meer dan 90 procent van de Nederlanders heeft een rijbewijs en heeft dus ooit een theorie-examen en praktijkexamen voor een of meerdere rijbewijzen bij ons gedaan. Dat zijn vooral auto, motor en vrachtwagen. Maar ook taxichauffeurs en directiechauffeurs moeten bij ons afrijden voor ze hun beroep kunnen uitoefenen”, legt Pechtold uit. “Minder bekend zijn de examens die we afnemen voor recreatievaart, binnenvaart en voor luchtvaart. We zijn dus actief ter land, ter zee en in de lucht. Voor de recreatievaart nemen wij het Klein Vaarbewijs I en II en het Groot Pleziervaartbewijs II af. Vanaf 1 juli komen daar ook de theorie-examens voor het marifonie-basiscertificaat, Marcom-B en Marcom-A bij. Die taak nemen we vanaf dat moment over van de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI)”.
Direct in het eerste jaar kregen jullie te maken met de beperkingen door het coronavirus. Was het een lastige start?
Pechtold: “We hadden de start goed voorbereid met VAMEX. Daar hebben we destijds extra tijd voor genomen om er zeker van te zijn dat de overgang soepel zou verlopen. Vanaf 1 januari 2020 zijn we van start gegaan met de examens voor de recreatievaart. Een maand later begon de coronapandemie en volgden snel verschillende maatregelen die we als samenleving hebben moeten nemen. In de twee lockdowns hebben we onze deuren 20 weken moeten sluiten, waardoor honderduizenden examens moesten worden uitgesteld. Daar zaten enkele duizenden examens voor de recreatievaart bij. Een flinke domper dus, maar al die gemiste theorie-examens zijn redelijk rap op een ander moment afgenomen”.
Is het aantal mensen dat examen doet voor het Klein Vaarbewijs stabiel of neemt het toe?
“Als we naar de cijfers kijken dan kan ik wel stellen dat het Klein Vaarbewijs in populariteit toeneemt. We zien in de afgelopen drie jaar waarin we de vaarbewijsexamens afnemen ieder jaar iets meer examens worden afgenomen. Die groei is overigens al sinds 2015 gaande. In dat jaar werden er 25.000 examens afgenomen. Inmiddels zijn dat er meer dan 40.000", vertelt Pechtold. “In 2019 waren het er overigens meer dan 50.000. In dat jaar hebben veel mensen nog examen willen doen bij VAMEX. Uit angst voor het onbekende waarschijnlijk. Het is de vraag of die angst terecht is geweest, want we zien het slagingspercentage in de afgelopen jaren ook stijgen. Dat kan natuurlijk ook komen doordat mensen zich beter voorbereiden op de examens, want de zwaarte van het examen is gelijk aan de examens die VAMEX afnam. We zien 60 procent van de kandidaten slagen voor hun eerste examen Vaarbewijs I. Voor Vaarbewijs II ligt het gemiddelde op 72 procent”.
Heb je een verklaring voor het lagere slagingspercentage in de zomermaanden?
“De meeste kandidaten doen hun vaarbewijsexamen van juni tot en met september. In juni, juli en augustus zijn de slagingspercentages het laagst. We hebben niet onderzocht waarom dat is, maar het zou me niet verbazen wanneer deze kandidaten nog snel even hun vaarbewijs willen halen. Dat mag natuurlijk, maar ik zou willen adviseren om de winterperiode te gebruiken om je examen voor te bereiden en in die periode of in het voorjaar ook je examen te doen. De meeste boten staan dan op de wal, dus heb je meer tijd om te studeren”.
Het is voor recreanten mogelijk om vanaf hun 18e een vaarbewijs aan te vragen. Eerder examen doen kan al wel. Hoe is de verdeling van de leeftijdscategorieën? Zien jullie terug dat meer jonge mensen een vaarbewijs willen halen?
“Er is inderdaad geen minimumleeftijd voor het doen van een vaarbewijsexamen, maar je ontvangt het bewijs pas op je 18e. Vanaf dat moment is het eerder behaalde vaarbewijs geldig”, legt Pechtold uit. “Vorig jaar hebben 1100 kandidaten vóór hun 18e hun examen gedaan. De meeste kandidaten zijn tussen de 20 en 30 jaar oud, maar we zien mensen van alle leeftijden hoor. De oudste kandidaat die we vorig jaar over de vloer kregen was maar liefst 88 jaar! Hij slaagde in één keer voor zijn Klein Vaarbewijs 1-examen. De jongste kandidaat? Die was 11! En die moet dus nog een aantal jaren wachten op het vaarbewijs”.
Toen de examinering voor het vaarbewijs naar het CBR ging, staken er al snel geruchten op over de komst van een praktijkexamen. Komt dat er ook?
Hierop is Pechtold duidelijk: “Die geruchten kennen we, en moeten we regelmatig de kop indrukken. Ik kan hier heel duidelijk over zijn: er is geen praktijkexamen voor het Klein Vaarbewijs en het gaat er ook niet komen”.
Als je met ervaren watersporters praat over het vaarbewijs, wordt er wel vaak geroepen dat er een praktijkexamen zou moeten komen. Dit zou de vaardigheid misschien ten goede komen. Hoe kijk jij hier tegenaan?
“Het is allereerst van groot belang dat je de regels op het water kent en dat je je daar ook aan houdt. Veel watersporters halen hun vaarbewijs terwijl ze niet op een grote of snelle boot varen. Dat is verantwoordelijk gedrag en volgens mij past dat bij een heel groot deel van de watersporters. Natuurlijk gebeuren er ook op het water ongelukken. Het is de vraag hoe die voorkomen kunnen worden, omdat het in veel gevallen om gedrag gaat. De organisaties achter ‘Varen doe je Samen!’ geven daarnaast goede voorlichting over veilig en verantwoord varen”.
Iedereen mag in principe met een boot van 14,99 meter wegvaren, zonder vaarbewijsplicht. Een ander vaak gehoorde opmerking is dat die regels wel wat zouden mogen worden aangescherpt, en dat er een basisvaardigheid en kennis van de regels verplicht zou moeten worden voor iedereen die het water op gaat. Is het denkbaar dat zoiets wél gaat gebeuren?
“Het is goed om kritisch te kijken naar de regels die nu gelden en of die nog actueel zijn”, zegt Pechtold hierop. “Dat doen wij met een klankbordgroep waar verschillende opleiders in de recreatievaart onderdeel van uitmaken. Maar wij maken de regels niet. We nemen examens af over de bestaande regels. Als die regels wijzigen, dan passen we daar onze examens op aan”.
Op het water zien we continu nieuwe vormen van watersport en -recreatie ontstaan. Hoe houden jullie de examens actueel?
“Binnen het CBR buigt zich daar een aantal collega’s over. Voorgestelde wijzigingen worden twee keer per jaar besproken in de klankbordgroep. Vijf keer per jaar bespreken we ontwikkelingen met een groep externe deskundigen. Goedgekeurde wijzigingen gaan mee in nieuwe examens”.
Iedere kandidaat die slaagt krijgt na afloop een Vaarbewaarkaart aangeboden. Op de social-media-kanalen van ‘Varen doe je Samen!’ zien we vaak berichten van blije mensen die geslaagd zijn. Heb je een idee hoeveel Vaarbewaarkaarten er al uitgedeeld zijn?
We hebben inmiddels al meer dan 40.000 Vaarbewaarkaarten van “Varen doe je Samen!” uitgedeeld. Bij de uitgang van de theoriezaal staat een houder klaar met Vaarbewaarkaarten en we wijzen examenkandidaten daar op. Overigens is ‘ie ook handig als spiekbriefje. Daarom krijgen ze hem pas na afloop!” grapt Pechtold.
Hoe dragen jullie als CBR verder bij aan de veiligheid op het water?
“Dat doen we vooral met de andere partijen die Varen doe je Samen! kleur geven. Het toelichten en uitdelen van de Vaarbewaarkaart aan geïnteresseerden is daarvan een vast onderdeel. Er worden door Varen doe je Samen! veiligheidsdagen in het kader van ‘VDJS on Tour’ georganiseerd, waarbij ook collega’s van mij aanwezig zijn. Daar kunnen we aan de recreanten direct voorlichting geven over het halen van het vaarbewijs of marifooncertificaat. En we hebben veel overleg met betrokken partijen, want veiligheid is iets waar we inderdaad echt ‘samen’ aan moeten werken,” sluit Pechtold af.
Goede, veilige vaart!
© foto boven: Dirk Hol
